(door het team)
In 1991 ontstond uit een fusie van Woubrugge/Hoogmade en Leimuiden/Bilderdam/Rijnsaterwoude de gemeente Jacobswoude. (Zie het artikel elders op deze site, ‘Gemeentelijke Herindeling Woubrugge in de jaren 80’, geschreven door Peter van Hoesel).
Die gemeente - Jacobswoude - hield niet lang stand.
Hieronder leest u het vervolg, de tweede herindeling, die resulteerde in de gemeente Kaag en Braassem.
De gemeente Woubrugge bestond al sinds 1855 uit de kernen Hoogmade/Ofwegen en Woubrugge.
Na de herindeling per 1-1-1991 vormden ze samen met Leimuiden/Bilderdam en Rijnsaterwoude een nieuwe gemeente: Jacobswoude (naar het verdwenen dorp met die naam; een oude naam dus voor een nieuwe gemeente). Dat op dat moment ook de HSL begon te spelen, was puur toeval.
De samenvoeging had veel voeten in de aarde.
Ook toen al werd er gesproken over het opschalen om de burger beter van dienst te kunnen zijn. Verder waren er – ook toen al – hoge kosten aan de fusie verbonden, niet in de laatste plaats omdat er een secretaris moest wijken. Zijn afkoopsom drukte zwaar op het budget. Regelingen en personeelsleden van de drie gemeenten moesten in elkaar geschoven worden – zaken en werkwijzen die soms sterk verschilden. Toch lukte het best aardig en na enige tijd was het: de gemeente Jacobswoude.
Burgemeester D. Brouwer de Koning van Woubrugge leidde dat proces naar de nieuwe gemeente en werd ook de eerste burgemeester van Jacobswoude.
Vier ambtgenoten zouden hem nog volgen: W. van Beek, J. Andel (waarnemer)
A. Hommes, (waarnemer) en M. Wiebosch-Steeman.
D. Brouwer de Koning
Dan 19 jaar later
De gemeentelijke herindeling waar de gemeente Jacobswoude het resultaat van was bleek geen lang leven beschoren.
Al in 2002 kwam burgemeester Van Beek van Jacobswoude met de nieuwjaarsboodschap dat een nieuwe herindeling onontkoombaar was, hetgeen enigszins als een dolkstoot in de rug voelde voor degenen die er jarenlang voor hadden geijverd om niet op te gaan in een nog grotere gemeente dan Jacobswoude.
‘Van Beek doet Jacobswoude in de aanbieding’, aldus de eerste reactie van Peter van Hoesel, fractievoorzitter GB. ‘Hij heeft Jacobswoude al verkocht’.
Van Beek denkt dat de huidige samenwerkingen in de regio wellicht niet voldoende zijn. Naast de goede betrekkingen met de oosterburen lijkt een verdere samenwerking met Alkemade op zijn plaats, gezien de natuurlijke verwantschap. Peter is nog niet zover. Het standpunt van GB is ‘Nee, tenzij’.
Cees de Lange, fractievoorzitter van het CDA vindt het niet zo verkeerd. Later zal hij samenwerken goed vinden maar geen fusie.
Ook Marijke Keune van de VVD denkt dat erover praten beter is dan er ingeduwd worden. Een herindeling is onontkoombaar, volgens haar. Dit waren de eerste reacties.
Als de gemoederen wat rustiger zijn geworden neemt de politiek het leven weer op.
Dag Jacobswoude…
Toen Van Beek niet lang daarna vertrok naar Edam-Volendam kreeg Jacobswoude te maken met twee opeenvolgende interim-burgemeesters, van wie de eerste, Jan Andel, een stevige pleitbezorger bleek van een samenvoeging van Jacobswoude met Alkemade. Hij wees vooral op de kwetsbaarheid van de ambtelijke organisatie in een te kleine gemeente, gelet op de overdracht van allerlei rijkstaken naar gemeenten.
Daar zat wel wat in, waardoor al in de raadsperiode 2002-2006 de discussie over een nieuwe gemeentelijke herindeling flink op gang kwam. Het bezoek van Commissaris van de Koningin Jan Franssen aan de gemeenteraad van Jacobswoude bekrachtigde deze discussie nog eens extra doordat Franssen zich duidelijk verheugd toonde over deze ontwikkeling. Hij bleek bij de vorige herindeling (eind jaren ‘80) al een groot voorstander van grotere gemeenten, maar zag heel wat weerstand tegenover zich toen de Werkgroep Gemeentelijke Herindeling Woubrugge (WGHW) met hem sprak in zijn rol van woordvoerder namens de VVD. Hij herkende in de fractievoorzitter van GB (Peter van Hoesel) de voormalige voorzitter van de WGHW, en hij was blij verrast dat hij niet dezelfde weerstand zag als tijdens dat gesprek eind jaren ‘80.
Samenwerken of samengaan
In die periode kwam ook het voorstel aan de orde om alvast de ambtelijke organisaties samen te laten werken, waarbij zelfs de optie open werd gelaten dat er bestuurlijk toch twee gemeenten zouden blijven. Dat laatste was natuurlijk meer een doekje voor het bloeden dan een serieuze optie.
Alkemade repte ondertussen met geen woord over herindeling. De bestuurskrachtmonitor werd besproken maar ook hierin niets over herindelen.
Samenwerken is een, samen gaan is wat anders. Ook in Jacobswoude stond het onderwerp nog niet hoog op de agenda.
De zes hoogste ambtenaren van de Rijnstreekgemeenten schreven een rapport met de naam “Opschudden of Opschudding”. Als oplossing zien deze zes een gemeentelijke herindeling of nauwere intergemeentelijke samenwerking.
We zijn dan aangekomen in maart 2003. De ondernemingsraad van Jacobswoude adviseert de gemeenteraad dat Jacobswoude het initiatief moet nemen. Zij, de ondernemingsraad, heeft een voorkeur voor Alkemade en niet voor Ter Aar, Nieuwkoop en Liemeer.
Ook het college heeft een voorkeur voor Alkemade en krijgt steun van het CDA en GB. De VVD erkent de noodzaak van samenwerking , maar vindt het nog te vroeg voor een keuze.
Op respectievelijk 28 november 2003 en 6 november 2003 besluiten de gemeenteraden van Alkemade en Jacobswoude dat beide gemeenten een intensieve en niet-vrijblijvende samenwerking aangaan.
En daarmee werd een fusie onontkoombaar.
Komt tijd…
De fusie kwam een jaar later dan aanvankelijk de bedoeling was. Alkemade trapte (tot grote woede van Jacobswoude) op de rem. Die raad wilde eerst meer onderzoeken want ze vreesde dat een fusie nadelig voor haar eigen inwoners zou uitpakken met als argumenten: Jacobswoude heeft hogere lasten, kleinere reserves en magere voorzieningen dan wij en ook zit Jacobswoude nog midden in een omvangrijke bezuinigingsoperatie. Men wilde Jacobswoude de tijd geven om financieel orde op zaken te stellen…
Maar het tegenovergestelde zou blijken met twee woningbouw debacles: De Bloemerd en Braassemerland.
De onderzoeken gaven echter geen aanleiding om de fusie nog langer uit te stellen. De gemeente Kaag en Braassem kon aan de slag!
Terzijde
Ook in de raadsperiode 2002-2006 is er al een paar keer een gezamenlijke raadsvergadering geweest van Alkemade en Jacobswoude, waarmee duidelijk werd dat er van beide kanten toch wel serieus werd nagedacht over een fusie. Aan het eind van die periode werd er zelfs al gesproken over de naam van de nieuwe gemeente. Gekozen werd voor ‘Braassemermeer’, maar dat werd in de volgende raadsperiode vervangen door Kaag & Braassem.
Voor GB stond er trouwens wel wat op het spel, want Alkemade had een plaatselijke partij ‘Mooi Alkemade’ die indertijd de meerderheid had in hun gemeenteraad. Tijdens de raadsperiode 2002-2006 hebben het bestuur en de fractie van GB meermalen contact gezocht met het bestuur en de fractie van Mooi Alkemade. Uit de onderlinge gesprekken kwam naar voren dat een samenwerking in de nieuwe gemeente wel voor de hand zou liggen, want er bleken veel overeenkomsten te zijn. Het is dan ook geen wonder dat hieruit ‘Samen voor Kaag en Braassem’ is voortgekomen.